Monitorimi i Gjykatave

Përfaqësimi ligjor pa pagesë, duke përfshirë këtu edhe rastet penale, është i garantuar me nenin 31 të Kushtetutës së Republikës së Kosovës dhe nenit 6, paragrafi 3(c) i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut e cila aplikohet drejtpërdrejtë në legjislacionin tonë përmes nenit 22 të Kushtetutës. Megjithatë, sipas raportit të OSCE 2016 Monitorimi i Drejtësisë, në 64% të rasteve asnjë nga palët nuk është përfaqësuar nga ndonjë avokat në raste të përgjithshme penale. Edhe pse anekdotike, dëshmitë sugjerojnë se shumica e 64% janë të pandehur dhe se hendeku i përfaqësimit kryesisht ndodh kur rasti i një të pandehurit bie nën kriteret e përfaqësimit të detyrueshëm - kur krimi i supozuar në aktakuzë mbart një dënim me burg prej tetë (8) vjet ose më shumë.

E drejta për një mjet efektiv juridik është po ashtu e garantuar me nenin 54 të Kushtetutës dhe me nenin 13 të Konventës Evropiane për të drejtat e njeriut. Megjithatë, më 22 gusht 2016, Institucioni i Avokatit të Popullit ka publikuar një raport ex-officio që adreson çështjen e mungesës së mjeteve juridike efektive në rastet e konfliktit administrativ pasi që gjykatat janë duke dështuar të procedojnë rastet në mënyre efektive, duke vonuar shqyrtimin e ankesës ose duke refuzuar prishjen e vendimeve dhe vendosjen në merita siç parashihet me ligjin mbi konfliktet administrative. Në vend të kësaj gjykatat i dërgojnë rastet prapa për rishqyrtim në instancën e mëhershme (organin administrativ apo gjykatën themelore). Kjo situatë krijon pasiguri juridike dhe dëmton besimin e qytetarëve në sistemin e drejtësisë dhe sundimin e ligjit.

Komponenta e monitorimit të gjykatave të programit D4J është udhëhequr nga Instituti i Kosovës për Drejtësi (IKD). IKD do të nxisë përgjegjshmërinë e akterëve të drejtësisë duke monitoruar zbatimin e kërkesave kyçe të KEDNj rreth qasjes në drejtësi - duke përfshirë të drejtën për avokat në çështje penale dhe gjykimin efikas të mosmarrëveshjeve administrative.